تعیین درجه توسعه‌یافتگی صنایع‌ لبنی استان‌های ایران؛ کاربرد تکنیک تاکسونومی عددی

چکیده
صنعت لبنیات، از مهمترین حلقه­های زنجیره غذایی کشاورزی و پیشرفته­ترین صنعت تبدیلی و تکمیلی این بخش است که رتبه اول بازار مصرف و ارزش افزوده را در بین سایر صنایع این بخش دارا است. مطالعات نشان می­دهد که عدم توجّه به تفاوت­های منطقه­ای در مدیریت و سیاست­گذاری این صنعت، موجب اتخاذ سیاست­های ناکارآمد توسعه صنعت لبنیات استان­های کشور خواهد شد. بنابراین، هدف تحقیق حاضر، بررسی وضعیت موجود صنعت لبنیات و رتبه­بندی استان­های ایران از نظر میزان توسعه صنعت لبنیات با کمک شاخص­های توسعه این صنعت به روش تاکسونومی عددی بوده است. شاخص­های توسعه این صنعت، با مرور آمارهای رسمی و دریافت نظرات کارشناسان این صنعت تعیین شدند که عبارتند از: تعداد دام تولید کننده شیر، میزان تولید شیرخام، قیمت عرضه شیر در بازار، تعداد واحدهای فرآوری در حال بهره­برداری، میزان کل فرآوری انواع شیر مایع، ماست، پنیر، دوغ و بستنی. بررسی­ها نشانگر وجود رکود و عدم پیشرفت برخی از این شاخص­ها در دوره زمانی 1381 تا 1391 است. همچنین استان­های خراسان رضوی و ایلام به ترتیب دارای بیشترین و کمترین میزان توسعه­یافتگی صنایع لبنی کشور بودند. لذا پیشنهاد می­گردد که در اتخاذ تصمیمات و برنامه­ریزی­های توسعه، سرمایه­گذاری و مدیریت صنعت لبنیات، به تفاوت­های استانی و نیز رتبه­بندی استان­های کشور بر اساس پتانسیل آنها در هر یک از شاخص­های مذکور توجه گردد.