در سال­های اخیر تابش مادون­قرمز به عنوان یکی از روش­های مناسب جهت خشک­کردن و آلودگی­زدایی ادویه­جات مورد توجه قرار گرفته است. اما عمق نفوذ پایین مادون­قرمز استفاده از آن را جهت فرآوری مواد­غذایی در صنعت محدود کرده است. به علت اهمیت زیره سیاه به عنوان ادویه­ای با ویژگی­های دارویی، این تحقیق با هدف تعیین اثر ویژگی­های ساختاری (پودر و دانه)، فعالیت آبی نمونه (۲۴/۰، ۵۶/۰ و ۸۹/۰) و توان منبع پرتودهی (۲۲۲ تا ۹۶۰ وات) بر عمق نفوذ مادون­قرمز درون زیره سیاه انجام گرفت. به این منظور شار حرارتی دریافتی توسط صفحه سیاه مسی که در زیر نمونه­های زیره با ضخامت­های مختلف قرار داشت، اندازه­گیری شد. سپس عمق نفوذ مادون­قرمز با استفاده از مدل ریاضی محاسبه گردید. نتایج نشان داد فعالیت آبی، توان مادون­قرمز و برهمکنش آنها اثر معنی­داری بر عمق نفوذ مادون­قرمز درون زیره سیاه دارند اما اثر ساختار نمونه بر عمق نفوذ مادون­قرمز بی­معنی بود. در همه نمونه­ها، افزایش توان مادون­قرمز تا سطح ۶۰۱ وات باعث افزایش عمق نفوذ گردید. بیشترین عمق نفوذ مادون­قرمز برای پودر و دانه­های زیره سیاه با فعالیت آبی ۲۴/۰ به ترتیب ۲۷/۰±۰۷/۴ و ۲۳/۰±۸۵/۳ میلی­متر در پرتودهی با توان ۶۰۱ وات بدست آمد در حالیکه بیشترین عمق نفوذ مادون­قرمز در نمونه­ها با فعالیت آبی ۸۹/۰ زمانی مشاهده شد که آنها با توان ۸۴۵ وات مادون­قرمز پرتودهی شدند (۱۸/۰±۱۲/۴ و ۱۳/۰±۰۹/۴ میلی­متر، به ترتیب). با توجه به نتایج بدست آمده تعیین عمق نفوذ پرتو مادون­قرمز درون ادویه­ها می­تواند جهت تعیین ضخامت بهینه آنها طی فرآیند با مادون­قرمز مورد استفاده قرار گیرد.

واژه‌های کلیدی: تابش مادون‌قرمز، زیره سیاه، عمق نفوذ، فعالیت آبی

متن کامل [PDF 3276 kb]   (1929 دریافت)