---

چکیده منحنی رطوبت تعادلی همدمای جذب و دفع خرمای استعمران، در چهار دمای ۴۰، ۵۰، ۶۰، و ۷۰ درجه سلسیوس به وسیله محلول های نمکهای اشباع با فعالیت آبی بین ۰۵/۰ تا ۸۵/۰ استخراج و رسم گردید. برای دماهای ۴۰ و ۵۰ درجه سلسیوس، با افزایش دما، در فعالیت آبی کمتر از ۳/۰، رطوبت تعادلی کاهش یافت و برای فعالیت آبی بیشتر از ۳/۰، با افزایش دما رطوبت تعادلی، افزایش یافت و پدیده عبور مشاهده گردید که می توان آن را به حل شدن قندها نسبت داد. برای دماهای ۶۰ و ۷۰ درجه سلسیوس این حالت در فعالیت آبی ۰۵/۰ مشاهده گردید. معادله های مدل GAB، هاسلی اصلاح شده، چانگ-پی فوست اصلاح شده، اسمیت اصلاح شده، اوسوین اصلاح شده و هندرسون اصلاح شده برای هر دو حالت جذبی و دفعی جهت برازش داده ها استفاده شد که در این میان، مدل GAB بهترین برازش را داشت. میزان رطوبت تک لایه Mm برای هر دو حالت جذب و دفع با استفاده از مدل GAB محاسبه گردید. نتایج تحقیق نشان داد که (Mm) با افزایش دما کاهش پیدا کرد. گرمای خالص جذب و دفع نیز با استفاده از رابطه کلازیوس کلاپیرون محاسبه گردید. نتایج محاسبات نشان داد که این گرما با افزایش فعالیت آبی کاهش یافته و مقدار این گرما برای حالت جذبی بیشتر از حالت دفعی است.

---

چکیده در این پژوهش ویژگیهای فیزیکوشیمیایی، حسی و نگهداری کیک روغنی (یزدی) حاصل از جایگزینی سفیده تخم مرغ با سطوح مختلف کنسانتره پروتئین آب پنیر (WPC) مورد ارزیابی قرار گرفت. WPC  در سه سطح ۲۵، ۵۰ و ۷۵ درصد به عنوان متغیر پژوهش در نظر گرفته شد. ویژگی های فیزیکوشیمیایی شامل pH خمیر، قوام خمیر، pH کیک، افت وزنی، دانسیته، رطوبت، ویژگی های ماندگاری شامل فعالیت آبی و سفتی بعد از ۱، ۲ و ۱۰ روز نگهداری و ویژگیهای حسی شامل رنگ پوسته، طعم، بافت و پذیرش کلی بود. آنالیز داده ها نشان داد که سطوح مختلف جایگزینی WPC کلیه خصوصیات را تحت تاثیر قرار داد، به طوری که با افزایش نسبت جایگزینی مقادیر pH خمیر،  pH کیک، رطوبت، دانسیته،   و سفتی بعد از ۱، ۲ و ۱۰ روز نگهداری نسبت به شاهد کاهش و قوام و افت وزنی افزایش پیدا کرد. سطوح مختلف جایگزینی WPC بر خواص حسی نمونه ها نیز موثر بود .در سطوح ۲۵ و ۵۰ درصد  WPC امتیاز رنگ نسبت به شاهد افزایش یافت اما در سطح ۷۵ درصد WPC از امتیاز رنگ نمونه ها کاسته شد. امتیازات بافت ، طعم و پذیرش کلی با افزایش سطح جایگزینی کاهش یافت. البته اختلاف امتیازات طعم و پذیرش کلی تا سطح جایگزینی ۵۰ درصد با شاهد معنی دار نبود اما با افزایش نسبت جایگزینی تا ۷۵ درصد این اختلاف معنی دار شد.

---

چکیده در این تحقیق، صمغ کتیرا در سطـوح مختلـف ۵/۰%، ۱%، ۵/۱% و ۲% (وزنی/ وزنی)، به آرد گـندم اضافه، و تاثیر آن بر ویژگی های کیفی نان حجیم، شامل ویژگی های تکنولوژیکی (رطوبت، حجم مخصوص و سفتی مغز نان )، رنگ، فعالیت آبی و بیاتی در طی روزهای مختلف نگهداری مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج حاصل از ارزیابی ویژگی های تکنولوژیکی، نشان داد افزودن کتیرا باعث افزایش رطوبت، کاهش سفتی مغز و  کاهش حجم و حجم مخصوص  نان ها در مقایسه با نان شاهد شد. در سنجش رنگ پوسته و مغز نان های تازه پخته شده مشخص شد که افزودن کتیرا و افزایش سطوح آن به طور معنی داری (۰۵/۰ > p ) باعث کاهش روشنایی و نتیجتا تیرگی رنگ پوسته و مغز، و افزایش فاکتور های قرمزی و زردی در پوسته و مغز نان ها شد. نتایج حاصل از اندازه گیری فعالیت آبی در طی مدت زمان نگهداری کلیه نان ها، نشان دهنده کاهش این فاکتور بود. در ارتباط با تغییرات بیاتی نان ها مشاهده گردید افزودن کتیرا و افزایش سطوح آن باعث کاهش بیاتی در مقایسه با نان شاهد شده است؛ به طوریکه بیشترین بیاتی به نان شاهد و کمترین آن به نمونه حاوی ۲% کتیرا مربوط بود. همچنین با افزایش زمان نگهداری، بیاتی در نان شاهد و نان های تیمار شده با سطوح مختلف کتیرا به طور معنی داری افزایش پیدا کرد.

---

چکیده    در این پژوهش فرآورده­ای جدید از بادام تحت عنوان پاستیل (ژل مک) بر پایه­ی شیر بادام فرموله گردید. اثر آگار در سه سطح (۵/۰، ۷۵/۰ و ۱ درصد) و پکتین در سه سطح (صفر، ۷۵/۰، ۱ درصد) بر ویژگی­های حسی، بافتی، پارامترهای رنگی و فعالیت آب در قالب فاکتوریل با طرح پایه کاملا تصادفی مورد ارزیابی قرار گرفت. افزایش غلظت آگار و پکتین در فرمول باعث کاهش فعالیت آب فرآورده گردید. طبق نتایج رنگ­سنجی، با افزایش هیدروکلوئیدها در فرمولاسیون پارامتر L* افزایش یافت اما پارامترهای a* و b* روند کاهشی داشتند. نتایج حاصل از ارزیابی حسی حاکی از این بود که پذیرش فرآورده در حد بسیار خوبی است، بهترین سطوح پکتین و آگار به ترتیب ۱ و ۵/۰ درصد بود. همچنین نتایج آنالیز پروفایل بافت نشان داد که فرآورده حاصل به لحاظ ویژگی­های بافتی مورد بررسی در دامنه قابل قبولی قرار داشت و ترکیب هیدروکلوئیدها می­تواند منجر به وقوع اثرات هم­افزایی شده و بافت­های جدید در مواد غذایی ایجاد نماید.

---

چکیده محصولات نانوایی به مانند سایر فرآورده‏های غذایی تحت تاثیر فساد فیزیکی، شیمیایی و میکروبی قرار دارند. رشد میکروبی مشکل اصلی فرآورده‏های نانوایی با میزان رطوبت متوسط و بالا می‏باشد که می‏تواند زمان ماندگاری این محصولات را محدود کند. فعالیت آبی یک خصوصیت فیزیکی است که با ایمنی میکروبی مواد غذایی رابطه‏ی مستقیمی دارد. غذاهای با فعالیت آبی کمتر به دلیل کاهش میزان آب آزاد و در نتیجه کاهش رشد میکروبی از زمان ماندگاری بالاتری برخوردارند. در این پژوهش بررسی تاثیر پلی­ال­ها (گلیسیرین، سوربیتول، پروپیلن‏گلایکول)، شربت اینورت و شربت گلوکز بر خصوصیات کیفی خمیر و کیک روغنی مورد مطالعه قرار گرفت. پلی­ال­ها، شربت اینورت و شربت گلوکز در ۵ سطح (۱، ۲، ۳، ۴ و ۵%) مورد استفاده قرار گرفتند. نتایج نشان داد، کیک‏های تهیه شده با پروپیلن‏گلایکول از حجم‏مخصوص خمیر بیشتر، ارتفاع کیک کمتر و رطوبت کیک بیشتری برخودار بودند (۰۵/۰P<). گلیسیرین و پروپیلن‏گلایکول در مقایسه با سوربیتول، شربت اینورت و شربت گلوکز اختلاف معنی‏داری در کاهش فعالیت آبی نمونه‏های کیک داشتند (۰۵/۰P<). بنابراین کیک‏های حاوی گلیسیرین و پروپیلن‏گلایکول در مقایسه با سوربیتول، شربت اینورت و شربت گلوکز زمان ماندگاری بیشتری داشتند. همچنین کیک­های تهیه شده با اینورت از pH کمتری برخوردار بودند(۰۵/۰P<). بنابراین استفاده از پلی­ال­ها را می‏توان در افزایش کیفیت و افزایش زمان ماندگاری کیک توصیه نمود.

---

فرمولاسیون فراورده‌های نوین میوه‌ای، موضوع بسیاری از پژوهش‌ها را به خود اختصاص داده است و در این رابطه طیف وسیعی از ترکیبات طبیعی از جمله انواع هیدورکلوئیدها و مواد افزودنی دیگر در فرمول آن‌ها مورد بررسی قرار گرفته است. در این پژوهش، پاستیل توت سفید (ژل مک) به عنوان فراورده‌ای نوین از توت سفید به منظور کاهش ضایعات توت سفید، افزایش ارزش افزوده آن و معرفی یک فراورده نوین میوه‌ای و سلامت‌زا، طراحی و تولید گردید. اثر هیدروکلوئیدهای آگار در سه سطح (۵/۰، ۱ و ۲ درصد) و پکتین در سه سطح (صفر، ۵/۰ و ۱ درصد) بر ویژگی‌های حسی، بافتی، پارامترهای رنگی و فعالیت آبی مورد بررسی قرار گرفت. این طرح در قالب طرح فاکتوریل به صورت کاملاً تصادفی انجام پذیرفت. نتایج نشان داد که افزایش غلظت آگار و پکتین در فرمول پاستیل باعث کاهش فعالیت آب گردید. براساس نتایج حاصل از پردازش تصویر، با افزایش هیدروکلوئیدها در فرمولاسیون، پارامتر رنگی L* افزایش ولی پارامترهای رنگی b‏* وa* روند کاهشی نشان دادند. نتایج حاصل از ارزیابی حسی نشان داد که پذیرش فراورده در حد بسیار خوبی است. در بین فرمول‌های مورد بررسی، پاستیل توت حاوی ۱ درصد پکتین و ۵/۰ درصد آگار به عنوان فرمول بهینه تعیین شد. نتایج حاصل از ارزیابی بافت حاکی از این بود که فراورده حاصل به لحاظ ویژگی‌های بافتی مورد بررسی، در دامنه قابل قبولی قرار داشتند. از طرفی ترکیب هیدروکلوئیدهای مختلف با یکدیگر برهم‌کنش داشته، می‌توانند بافت‌های جدیدی را تولید نمایند.

---

نقل یکی از فراورده­های سنتی قنادی بر پایه شکر است که امروزه با افزودن انواع ادویه و گل محمدی خشک شده نیز تولید می­شود. این محصول علیرغم داشتن محبوبیت، مستعد از دست دادن رطوبت در زمان کوتاهی پس از خروج از بسته­بندی است. لذا، هدف پژوهش حاضر مطالعه نقش حضور افزودنی­های مختلف (دارچین، گل محمدی و زعفران) بر ویژگی­های فیزیکی (درصد رطوبت، بافت، سطح، رنگ و فعالیت آبی) و چگونگی روند از دست دادن رطوبت طی نگهداری محصول بود. نتایج به دست آمده نشان دادند که بیشترین میزان از دست دادن رطوبت در ۳ روز اول پس از خروج از بسته­بندی اتفاق افتاد. طبق آزمون­های سنجش بافت مشخص شد که بیشترین و کمترین انرژی شکست به ترتیب به نقل دارای گل محمدی (N.mm  ۴۸/۳۵) و نقل دارچینی (N.mm  ۱/۹) تعلق داشت. پایش تاثیر گذشت زمان بر بافت نقل وانیلی نشان داد که میزان سفتی در اثر نگهداری به مدت ۱۴ روز به بیش از سه برابر افزایش یافت. به­علاوه، میانگین فعالیت آبی انواع نقل کمتر از ۵۶/۰ بود. مقایسه میانگین اختلاف رنگ کل (ΔE*) در روز صفر و ۲۱ برای انواع نقل حاکی از این است که بیشترین و کمترین تغییر رنگ طی نگهداری به ترتیب مربوط به نقل دارچینی و نقل وانیلی بود. براساس اطلاعات به دست آمده از پردازش تصویر، به منظور توصیف تغییرات رنگی در اثر گذشت زمان برای نقل­های دارچینی و گل محمدی کانال­های a* و L* و برای نقل­های زعفرانی و وانیلی نیز کانال­های b* و L* معیار مناسبی هستند.

---

در سال­های اخیر تابش مادون­قرمز به عنوان یکی از روش­های مناسب جهت خشک­کردن و آلودگی­زدایی ادویه­جات مورد توجه قرار گرفته است. اما عمق نفوذ پایین مادون­قرمز استفاده از آن را جهت فرآوری مواد­غذایی در صنعت محدود کرده است. به علت اهمیت زیره سیاه به عنوان ادویه­ای با ویژگی­های دارویی، این تحقیق با هدف تعیین اثر ویژگی­های ساختاری (پودر و دانه)، فعالیت آبی نمونه (۲۴/۰، ۵۶/۰ و ۸۹/۰) و توان منبع پرتودهی (۲۲۲ تا ۹۶۰ وات) بر عمق نفوذ مادون­قرمز درون زیره سیاه انجام گرفت. به این منظور شار حرارتی دریافتی توسط صفحه سیاه مسی که در زیر نمونه­های زیره با ضخامت­های مختلف قرار داشت، اندازه­گیری شد. سپس عمق نفوذ مادون­قرمز با استفاده از مدل ریاضی محاسبه گردید. نتایج نشان داد فعالیت آبی، توان مادون­قرمز و برهمکنش آنها اثر معنی­داری بر عمق نفوذ مادون­قرمز درون زیره سیاه دارند اما اثر ساختار نمونه بر عمق نفوذ مادون­قرمز بی­معنی بود. در همه نمونه­ها، افزایش توان مادون­قرمز تا سطح ۶۰۱ وات باعث افزایش عمق نفوذ گردید. بیشترین عمق نفوذ مادون­قرمز برای پودر و دانه­های زیره سیاه با فعالیت آبی ۲۴/۰ به ترتیب ۲۷/۰±۰۷/۴ و ۲۳/۰±۸۵/۳ میلی­متر در پرتودهی با توان ۶۰۱ وات بدست آمد در حالیکه بیشترین عمق نفوذ مادون­قرمز در نمونه­ها با فعالیت آبی ۸۹/۰ زمانی مشاهده شد که آنها با توان ۸۴۵ وات مادون­قرمز پرتودهی شدند (۱۸/۰±۱۲/۴ و ۱۳/۰±۰۹/۴ میلی­متر، به ترتیب). با توجه به نتایج بدست آمده تعیین عمق نفوذ پرتو مادون­قرمز درون ادویه­ها می­تواند جهت تعیین ضخامت بهینه آنها طی فرآیند با مادون­قرمز مورد استفاده قرار گیرد.

---

 
چکیده
کره گردو محصول بسیار ارزشمندی از لحاظ تغذیه ای است که از مغز گردو بدست می آید. یکی از مشکلات اصلی در تولید کره های گیاهی جداشدن فاز روغنی در محصول می باشد. در این تحقیق میزان فعالیت آبی و  پایداری فیزیکی کره گردو (در حضور غلظت­های ۵/۰، ۱، ۵/۱ و ۲ درصد امولسیفایرهای مونوگلیسیرید، لستین، اسپان ۸۰ و توئین ۲۰) طی ۷۵ روز نگهداری در دمای ۲۵ درجۀ سانتی‌گراد مورد بررسی قرار گرفته است. نتایج بیانگر کاهش جزئی a_w نمونه‌های کرۀ گردو حاوی لستین، اسپان ۸۰ و مونوگلیسیرید تا روز ۱۵­ام نگهداری بود و پس از آن روند تقریباً ثابتی را نشان داد. لستین در کاهش درصد جداشدن روغن طی دورۀ نگهداری کارآمدتر از سایر امولسیفایرهای مورد مطالعه عمل کرد درحالی‌که اسپان ۸۰ تأثیر معنی­داری بر پایداری امولسیون کرۀ گردو نداشت و توئین ۲۰ اثر منفی بر درصد جداشدن روغن از کرۀ گردو طی دورۀ نگهداری برجاگذاشت.
 

---

یکی از تنقلات رایج در عصر امروز پاستیل‌ها هستند که حاوی ژلاتین، اسید، رنگ، اسانس و سایر افزودنی‌های مصنوعی می‌باشند و اثرات سوء بر مصرف کننده دارند. هدف از این پژوهش بررسی امکان تولید پاستیل پوره خرما بر پایه آب پنیر تغلیظ شده و بهینه سازی فرمولاسیون آن به روش سطح پاسخ (RSM) می‌باشد. به همین منظور از پوره خرما، آب پنیر تغلیظ شده (۱۵-۵ درصد)، آگار (۹/۰-۳/۰ درصد) و صمغ زانتا (۵/۰-۱/۰ درصد) استفاده گردید. نتایج نشان داد میزان آب پنیر تغلیظ شده بر تمامی پاسخ‌ها اثر معنی‌داری دارد. با افزایش میزان آب پنیر تغلیظ شده رطوبت و شاخص رنگ کل نمونه‌ها افزایش و فعالیت آبی و pH کاهش می‌یابد ولی پذیرش کلی با افزایش آب پنیر تغلیظ شده تا حدود ۱۰ درصد روند افزایشی و بیشتر از آن روند کاهشی نشان داد. با افزایش میزان صمغ‌های زانتان و آگار رطوبت افزایش ولی فعالیت آبی کاهش یافت همچنین شاخص پذیرش کلی در درصد میانگین دو صمغ بالاترین عدد را نشان داد. با توجه به نتایج به دست آمده از آنالیز آماری داده‌ها، مدل خطی جهت پیش بینی رطوبت، فعالیت آبی، pH و شاخص رنگ کل و مدل چند جمله‌ای برای پذیرش کلی مناسب می‌باشد. شرایط عملیاتی بهینه به دست آمده برای فرایند تولید پاستیل شامل غلظت صمغ زانتان ۳۶/۰ درصد (وزنی/وزنی)، غلظت صمغ آگار ۴۶/۰ درصد (وزنی/وزنی) و میزان آب پنیر تغلیظ شده ۹۲/۱۳ درصد (وزنی/وزنی) و پاسخ‌های پیش بینی شده در این شرایط میزان رطوبت ۶۲/۳۶ درصد، فعالیت آب ۶۶/۰، pH  ۲۵/۳، میزان پروتئین ۱۷/۱، پذیرش کلی ۵۶/۶ و شاخص رنگ کل ۹۴/۴۵ به دست آمد. پس از ارزیابی مشخص شد که نتایج واقعی با برآورد مدل بسیار به هم نزدیک بودند که نشان از پیشگویی دقیق مدل می‌باشد.

---

در این پژوهش اثر فعالیت آبی (۹/۰-۶۵/۰) و دما (۳۰-۱۵ درجه سانتیگراد) و اثر متقابل این دو بر کینتیک سرعت جوانه­زنی و رشد شعاعی کپک آسپرژیلوس فومیگاتوس جدا شده از کیک روغنی صنعتی در محیط کشت عصاره مخمر گلوکز کلرامفینیکول آگار طی ۶۰ روز و همچنین قابلیت مدل­های گومپرتز و لوجستیک برای برازش داده­ها مورد ارزیابی قرار گرفتند. به طوری که افزایش فعالیت آبی در محدوده مورد بررسی و دما (۱۵ تا ۲۵ درجه سانتیگراد) باعث افزایش سرعت جوانه­زنی و رشد شعاعی کپک آسپرژیلوس فومیگاتوس شد (۰۵/۰ > P). در a_w ثابت، افزایش درجه حرارت از دمای ۲۵ تا ۳۰ درجه سانتیگراد باعث کاهش معنی­دار این دو پارامتر شد (۰۵/۰ > P). کپک آسپرژیلوس فومیگاتوس در فعالیت آبی ۶۵/۰ وارد مرحله جوانه­زنی نشد. در فعالیت آبی ۷/۰ و ۷۵/۰ نیز تنها در دمای ۱۵ و ۲۵ درجه سانتیگراد جوانه­زنی رخ داد اما رشد شعاعی میسلیوم مشاهده نشد. در فعالیت آبی ۸/۰ نیز با وجود این که سرعت جوانه­زنی نسبتا بالا بود اما رشد میسلیوم به مقدار بسیار محدودی مشاهده شد. بیشترین میزان جوانه­زنی و همچنین رشد شعاعی مربوط به فعالیت آبی ۸۵/۰ و ۹/۰ و دمای ۱۵ و ۲۵ درجه سانتیگراد بود (۰۵/۰ > P). بنابراین بهینه رشد کپک آسپرژیلوس فومیگاتوس در دمای ۲۵ درجه سانتیگراد و فعالیت آبی ۹/۰ مشاهده شد. با توجه به بسته­بندی کیک که نسبت به رطوبت محیط نفوذناپذیر است بهترین زمان ماندگاری کیک در a_w برابر ۷/۰ توصیه می­شود. برازش منحنی­های رشد نیز نشان داد که پارامترهای به دست آمده از مدل لوجیستیک دقیق­تر از پارمترهای مدل گومپرتز است.