---

چکیده       آرد جو یک ماده غذایی ارزان، مغذی و پرفیبر بوده و کاربرد فراوانی در صنایع غذایی به ویژه در محصولات پخت دارد. امروزه نقش فیبر در رژیم غذایی­ انسان و ­تاثیر ­آن­ در سلامت­ و پیشگیری ­از بیماری های مزمن نظیر چاقی، بیماری های قلبی عروقی، دیابت و سرطان های دستگاه گوارش حائز اهمیت می باشد. در این تحقیق، ابتدا آرد ­جو ­در مقادیر مختلف ۱۵،   ۳۰ و ۴۵ درصد ­به آرد گندم ­­مصرفی ­در تولید ­نان­های ­تست ­اضافه ­گردید و سپس ­به­ منظور ارزیابی کیفی­ آردهای گندم و جو، آزمون­های­ شیمیایی مختلفی انجام­گردید و مشخص ­شد ­که ­آرد ­گندم ­مصرفی ­با ­۷۵/۲۹درصد گلوتن­ مرطوب ­و ­آرد جو با­ دارا­ بودن ۵/۶ درصد ­فیبر از ­کیفیت ­تغذیه­ای­ بالایی برخوردار بودند. پس ­از­ آن­ خمیر ­در­ دو ­مرحله­ مختلف ­تهیه­ گردید در مرحله اول،­ آرد جو در مقادیر ­ذکر شده­ به ­آرد گندم­­ اضافه شد و در مرحله دوم، آرد جو با ­همان­ مقادیر ­به ­همراه ۲۵% خمیر ترش­ تهیه شده از تخمیر ­لاکتیکی­ ­با باکتری ­لاکتوباسیلوس ­پلانتاروم­­ (­ATCC۴۳۳۳۲) ­­به ­آرد گندم ­­مصرفی­­ اضافه ­­گردید. در ادامه­­ به ­منظور بررسی ­تاثیر مخلوط­های ­نامبرده­ بر ­خمیر­ نان­ تست­ از آزمون های رئولوژیکی ­­(فارینوگراف ­واکستنسوگراف) استفاده­­ و ­مشخص­ شد ­که ­بیشترین­ مقدار جذب ­­آب­­ مربوط ­­به تیمار B۳  (حاوی ۴۵ درصد آرد جو)­­­ و ­بیشترین ­میزان زمان گسترش ­خمیر،­­ پایداری ­خمیر،­­ عدد کیفیت فارینوگراف و مقدار ­انرژی مربوط به خمیر شاهد بوده است. در ­نهایت میزان بیاتی نمونه­های ­نان توسط ­دستگا­ه­ بافت­سنج و ­­ویژگی های ­حسی توسط پانلیست ها مورد ارزیابی و مشخص گردید که تیمارهای B۱ (حاوی ­ ۱۵درصد آرد جو)­ و BS۱ (۱۵­درصد آرد جو به همراه ۲۵ درصد خمیر ترش) از کمترین میزان بیاتی ­در مقایسه با سایر تیمارها برخوردار بودند، ضمن این که تیمار BS۱ از لحاظ ارزیابی ویژگی های حسی بیشترین امتیاز را دارا بود.

---

زیرالنون مایکوتوکسین استروژنیکی است که بوسیله چندین گونه از قارچ‌های فوزاریوم تولید می‌شود و عوارض مختلفی را در انسان ایجاد می‌کند. هدف از این تحقیق اندازه‌گیری میزان زیرالنون در آرد گندم و جو استان آذربایجان شرقی به روش کروماتوگرافی مایع با عملکرد بالا(HPLC) است. در این مطالعه مقطعی، ۱۰ نمونه آرد گندم و ۱۰ نمونه آرد جو با برندهای تجاری مختلف از استان آذربایجان شرقی به صورت تصادفی جمع‌ آوری گردید. بعد از انتقال نمونه‌ها به آزمایشگاه و انجام روش-های آماده سازی بر روی نمونه‌ها با استفاده از ستون‌های افینیتی، برای اندازه‌گیری زیرالنون از دستگاه کروماتوگرافی مایع با کارایی بالا استفاده شد. از هر نمونه سه تکرار جهت انجام آزمایش استفاده گردید. نتایج نشان داد که ۱۰ درصد از نمونه‌های آرد گندم بیشتر از حد مجاز حاوی سم زیرالنون بودند و ۹۰ درصد از نمونه‌های آرد گندم کمتر از حد مجاز حاوی زیرالنون بودند. در هیچ یک از نمونه‌های آرد جو، زیرالنون بیشتر از حد مجاز مشاهده نشد. در ۲۰ درصد از نمونه‌های آرد جو، زیرالنون تشخیص داده نشد. محدوده غلظت زیرالنون، میانگین و انحراف معیار میزان آلودگی نمونه‌های آرد گندم به ترتیب برابر با ۷۸/۲۰۶±۶۰/۳۲ ، ۹۹/۸۹ و ۹۵/۵۷ و جو به ترتیب برابر با ۶۹/۱۰۲±۱۸/۳۰ ، ۶۹/۶۶ و ۷۰/۲۸ میکروگرم در کیلوگرم بدست آمد. براساس آزمون t مستقل بین میزان سم زیرالنون در نمونه‌های آرد گندم و آرد جو تفاوت معنی‌داری مشاهده نشد (۰۵/۰

---

هدف از این تحقیق تهیه ترتیلا از آرد جودوسر و بهینه سازی کیفیت فیزیکی فرآورده حاصل بود. آنزیم های لیپاز و پراکسیداز موجود در دانه های جودوسر با استفاده از عملیات حرارتی، جهت ممانعت از رنسیدیتی چربی موجود در آن غیر فعال شده وآرد جودوسر تهیه گردید. در مرحله بعد ترتیلا با استفاده از آرد جودوسر تهیه شد. برای بهبود بافت ترتیلا به آرد جو دو سر ایزوله آب پنیر،گلوتن و مونو ودی گلیسرید اضافه شد. اثر افزودنی ها طی آزمون های حفظ تنش بافت، مقاومت به شکنندگی و رنگ سنجی مورد بررسی قرارگرفت. طبق نتایج حاصل، با افزایش میزان گلوتن، مقاومت به شکنندگی نمونه تولیدی افزایش یافت. همچنین با افزایش دمای پخت خمیراز ۱۴۰ تا ۱۶۰ درجه سلسیوس، میزان روشنایی نمونه تولیدی کاهش یافت. سپس نمونه تولیدی با دو نمونه تجاری تولیدی از آرد ذرت با نام های "پرینگلز" و "تردیلا" از نقطه نظر ترکیبات شیمیایی، بافت، میزان اسید های آمینه، رنگ و خصوصیات ارگانولپتیکی مقایسه گردید. مطالعات نشان داد در سطح ۵ درصد، ترتیلا جو دوسر نه تنها از لحاظ بافت و رنگ با پرینگلز و تردیلا اختلاف معناداری نداشت بلکه دارای اسید های آمینه ضروری بالاتر، چربی کمتر و مقدار بیشتر پروتئین با کیفیت بهتر نیز بود. همچنین نمونه های ترتیلا جودوسر، پرینگلز و تردیلا توسط ارزیاب ها از نظر شاخص های تردی، رنگ، طعم و مزه مورد بررسی قرار گرفتند که در سطح ۵ درصد نمونه تولیدی دارای اختلاف معنی دار بودند به طوریکه بیشترین امتیاز به ترتیب به پرینگلز، ترتیلا جودوسر و تردیلا تعلق گرفت. 

---

سالهای زیادی است که بشر به علت وجود مواد مغذی موثر بر سلامت، به استفاده از محصولات تخمیری تمایل فراوان دارد. اثرات سلامت بخش محصولات تخمیری فراسودمند یا مستقیماً به دلیل وجود میکروارگانیسمها و عملکرد آنها در بدن میزبان می باشد و یا به طور غیرمستقیم نتیجه متابولیت های تولیدی آنها در حین عمل تخمیراست. فرآورده هایی بر پایه غلات از قابلیت زیستی مناسبی برای پروبیوتیکها و همزمان از خواص حسی و تغذیه ای مطلوبی برخوردارند. هدف این تحقیق، استفاده از باکتری لاکتوباسیلوس پلانتاروم و مخمر ساکارومایسس سرویزیه  به تنهایی و همچنین به طور همزمان در سه سطح ۵ ، ۱۰ و ۱۵ درصد از آرد جوانه گندم به منظور تهیه یک نوشیدنی فراسودمند می باشد. در این تحقیق تغییرات pH ، اسیدیته ، شمارش سلولهای پروبیوتیک و میزان اسید فولیک مورد ارزیابی قرار گرفت همچنین ویژگیهای حسی با استفاده از آزمون هدونیک ۵ نقطه ای بررسی شد. داده ها با نرم افزار SPSS آنالیز شد. نتایج نشان داد اسیدیته با افزایش میزان آرد جوانه گندم افزایش می یابد. بیشترین بقا و زنده مانی سلولهای پروبیوتیک مربوط به نوشیدنی حاوی ۱۰ گرم آرد جوانه گندم با کشت آغازگر باکتری و مخمر بود. از لحاظ ویژگیهای حسی و میزان اسید فولیک، نوشیدنی حاوی ۱۵ گرم آرد با باکتری و مخمر مناسبتر می باشد.
 

---

---

بیماری سلیاک یک بیماری خود ایمن گوارشی است که در اثر هضم پروتئین گلوتن ایجاد می شود. گندم سرشار از گلوتن است و محصولات تولید شده از آن برای افراد مبتلا به این بیماری غیرقابل استفاده می باشد. در نتیجه تولید محصولات فاقد گلوتن بسیار مورد توجه محققان قرار گرفته است. در این پژوهش، تولید نان سنتی فاقد گلوتن به صورت تیمار شاهد (۵۰% آرد ذرت + ۵۰ % آرد برنج)، تیمار ۱ (۳۵% آرد برنج + ۳۵% آرد ذرت + ۱۰% آرد جوانه گندم + ۵% آرد جوانه ماش + ۱۵% آرد جوانه عدس)، تیمار ۲ (۲۰% آرد برنج + ۲۰% آرد ذرت + ۲۵% آرد جوانه گندم + ۱۵% آرد جوانه ماش + ۲۰% آرد جوانه عدس)، تیمار ۳ ( ۵% آرد برنج + ۵% آرد ذرت + ۳۵% آرد جوانه گندم + ۲۰% آرد جوانه ماش + ۳۵% آرد جوانه عدس) مورد مطالعه قرار گرفت و آنالیز آماری داده های به دست آمده از اندازه گیری رطوبت، چربی، پروتئین، خاکستر کل، نمک، کلسیم، pH، ویژگیهای حسی نشان داد که جایگزین کردن آرد برنج و آرد ذرت با آرد جوانه های گندم، عدس، ماش تاثیر معناداری بر همه پارامترهای مورد آزمایش داشت (P < ۰,۰۵). مقایسه تیمارهای تهیه شده با تیمار شاهد نشان داد که تیمار ۳ که دارای بیشترین مقدار آرد جوانه گندم، عدس و ماش بود دارای بیشترین مقدار چربی، پروتئین، کلسیم، خاکستر، نمک، pH و کمترین مقدار رطوبت بود و بالاترین امتیاز را از نظر ارزیاب ها داشت.

---

در این مطالعه جهت بهبود خواص سلامتی کلوچه سبزواری به عنوان یک میان وعده غذایی مناسب از متغیرهای آرد جو دوسر در سه سطح (۵، ۱۰ و ۱۵ درصد) به عنوان جایگزین آرد گندم و قند مایع خرما در سه سطح (۱۰، ۲۰ و ۳۰ درصد) به عنوان جایگزین شکر استفاده شد. لذا تاثیر این دو متغیر بر خصوصیات شیمیایی شامل فیبر، خاکستر نامحلول، قند کل و pH و همچنین بر خواص حسی مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج نشان داد که اثر درجه دوم مدل پیش بینی شده آرد جو دوسر بر فیبر و خاکستر معنی دار بود (۰۵/۰>P)، اما برای قند مایع خرما تنها اثر خطی معادلات بدست آمده علاوه بر فیبر بر pH و خاکستر نیز تاثیر معنی دار داشت (۰۰۰۱/۰>P). همچنین اثر متقابل دو متغیر مستقل به ترتیب نشان دهنده این مورد بود که برای آرد جو دوسر مقادیر فیبر، قند کل و pH و برای قند مایع خرما شاخص های خاکستر، فیبر و قند کل در ابتدا روندی افزایشی و سپس کاهشی را حاصل کردند. در بررسی خصوصیات حسی شاخص­های طعم و پذیرش کلی با افزایش آرد جو دوسر، اما اثرات خطی و توان دوم قند مایع خرما بر تمامی پارامترهای بررسی شده خواص حسی اختلاف معنی­داری با نمونه­های شاهد داشتند. در نهایت این تحقیق نشان داد که می­توان با استفاده از مقادیر بهینه ۲۸۸/۷ درصد آرد جو دوسر و ۶۳۰/۲۷ درصد قند مایع خرما، علاوه بر رسیدن به نتایج فیزیکوشیمیایی و حسی مطلوب و کاهش کالری کلوچه محلی، از مواد فراسودمند نیز در فرمولاسیون بهره برد.