---

چکیده رنگ آناتو از جمله قدیمی­ترین کاروتنوئیدهای طبیعی می­باشد که کاربردهای گسترده­ای در صنایع غذایی دارد. از نقطه نظر اقتصادی، رنگ آناتو دومین افزودنی رنگی طبیعی مورد استفاده در صنعت در دنیاست که پیش­بینی می شود روند تقاضا برای آن روز به روز افزایش یابد. استخراج رنگ از دانه آناتو عمدتا به روش­های متداول صورت گرفته و اطلاعات اندکی پیرامون استفاده از تکنیک­های نوین نظیر تکنولوژی فراصوت و متدولوژی سطح پاسخ در استحصال رنگ از دانه آناتو موجود است. هدف از این پژوهش، بهینه‌سازی فرایند استخراج رنگ آناتو با کمک امواج فراصوت و تعیین بهترین شرایط فرایند با کمک طرح مربع مرکزی و متدولوژی رویه‌ی سطح پاسخ بود. به منظور بررسی تأثیر دمای استخراج (۸۰- ۲۰ درجه سانتی­گراد)، زمان استخراج (۱۰- ۲ دقیقه)، نسبت دانه به حلال (۲۰- ۵ درصد) و نسبت چرخه کاری (۸/۰-۲/۰ ثانیه)، بر راندمان استخراج رنگ از دانه آناتو و بهینه سازی فرایند استخراج رنگ از طرح مرکب مرکزی استفاده شد. نتایج آنالیز واریانس نشان داد، فاکتور نسبت دانه به حلال (_۴X) و اثر مربعی آن (_۴^۲X) دارای بیشترین تاثیر بر استخراج رنگ از دانه آناتو می باشد. شرایط بهینه به ­منظور حصول بیشینه­ی مقدار رنگ از دانه آناتو در فرآیند استخراج به کمک امواج فراصوت، شامل دمای ۷/۷۲ درجه­ی سانتی­گراد، زمان ۲۵/۷ دقیقه، نسبت دانه به حلال ۱۴ درصد و زمان کاری ۸/۰ ثانیه، تعیین گردید که در این شرایط میزان جذب، ۸۶۵/۰ و راندمان استخراج رنگ ۳۵/۶ درصد دانه آناتو بود.

---

چکیده در این تحقیق به منظور تاثیر غیر­اشباعیت سیستم لیپیدی و درجه حرارت بر فعالیت آنتی اکسیدان ترسیوبوتیل هیدروکینون، از محیط­های تری­آسیل­گلیسرولی (به دور از تاثیر سایر آنتی­اکسیدان و پراکسیدانها) ماهی، کانولا و زیتون که دارای درجه غیر اشباعیت متفاوت هستند، در محدوده دمایی ۶۰ تا ۱۰۰ درجه سانتیگراد در حضور غلظت­های ۰۱/۰ و ۰۲/۰% این آنتی اکسیدان استفاده گردید. با افزایش نسبت اسیدهای چرب تک غیر اشباعی به چند غیراشباعی در روغن ماهی، کانولا و زیتون (به ترتیب ۸۷/۱، ۲۸/۲ و ۷۸/۵) کاهش سرعت اکسایش در این روغنها بدون حضور آنتی اکسیدان مشاهد گردید (۲۴/۱۵، ۲۳/۷ و ۰۰۶/۰ میلی اکی والان پراکسید بر گرم در ساعت در دمای ۶۰ درجه سانتیگراد). با افزایش دما سرعت تشکیل پراکسید در تمامی روغنها افزایش یافت، اما بیشترین افزایش به ترتیب در روغن زیتون و سپس ماهی با افزایش دما از ۶۰ به دمای ۸۰ درجه سانتیگراد مشاهده گردید. بیشترین و کمترین ضریب حفاظتی و کارآیی ترسیوبوتیل هیدروکینون به ترتیب در غلظت ۰۲/۰%، دمای ۶۰ درجه سانتیگراد روغن کانولا (۴۷/۴۴ و۵۲/۴۶۵۲۱) و در غلظت ۰۱/۰%، دمای ۱۰۰ درجه سانتیگراد روغن ماهی ( ۸۶/۶ و ۸۴/۲۰۱) مشاهده گردید. نتایج تحقیق نشان داد که با افزایش دما از ۶۰ تا ۸۰ درجه سانتیگراد در روغن ماهی با درجه غیر اشباعیت بالا میزان تشکیل پراکسید بدون حضور آنتی اکسیدان حدود ۲ برابر بیشتر از تاثیر دما در سایر سیستم­ها است. علاوه بر این نتایج این تحقیق نشان می­دهد که درجه غیر اشباعیت سیستم لیپیدی و درجه حرارت تاثیر  قابل توجهی بر فعالیت آنتی اکسیدان دارند.

---

---

ویتامین _۳B (نیکوتین آمید) بعنوان پیش ساز NAD و NADP در بسیاری از واکنش های حیاتی بدن دخیل می باشد. کمبود آن موجب بیماری پلاگرا می شود، لذا مواد غذایی را با این ویتامین غنی سازی می نمایند. همچنین مقادیر زیاد آن عوارضی بهمراه دارد. بنابراین اندازه گیری ارزان، سریع، انتخابی و حساس این ویتامین در مواد غذایی ضروری می باشد. در پژوهش حاضر، روش اندازه گیری نیکوتین آمید در گوشت گوساله و آرد گندم با بکارگیری شیوه خالص سازی به کمک اسنخراج توسط ستون فاز جامد مبتنی بر جاذب پلیمرهای حک شده و تعیین مقدار با HPLC-UV پیشنهاد گردید. روش پلیمریزاسیون رسوبی برای ساخت پلیمرهای کروی حک شده با نیکوتین آمید استفاده شد. اثرات اجزا پلیمر سازی شامل منومر های عملکردی و ایجاد کننده پیوند عرضی، قالب و حلال بر ویژگیهای پیوندی بررسی شد. رفتار پیوندی پلیمر توسط معادله Freundlich  بخوبی مدل سازی شد و پلیمر انتخابگری بالایی برای نیکوتین آمید در برابر نیکوتینیک اسید، نشان داد. همچنین در مطالعه سینتیک، ۷۹ % اتصال نیکوتین آمید و ۵/۹۶ % آزاد شدن آن فورا اتفاق افتاد. پلیمر برای خالص سازی نیکوتین آمید در ستون استخراج توسط فاز جامد پر شد، نمونه های غذایی تزریق، و خروجی با HPLC-UV آنالیز گردید. رفتار خطی مناسب برای استخراج نیکوتین آمید توسط ستون فاز جامد در دامنه 
 μg L^-۱  ۱۴۸-۵۰۰۰ (R^۲ = ۰,۹۹) و بازیابی استخراج بالای ۱۰۲-۷۷ % و ۸۷-۸۱ % به ترتیب برای گوشت گوساله و آرد گندم بدست آمد. حد آشکارسازی (LOD) و حد اندازه گیری (LOQ) برای نیکوتین آمید به ترتیب μg L^-۱ ۴۴ و μg L^-۱ ۱۴۸ بود. انحراف استاندارد نسبی داخل-روز و بین-روز در دامنه ۲/۱۳ % الی ۵/۳۱ % برای آرد (۴ =n) و ۱/۸۹ % الی ۵/۲۲ % برای گوشت (۴ =n) بدست آمد که نشان دهنده صحت خوب روش برای آنالیز نمونه واقعی می باشد.

---

امروزه استخراج و بکارگیری ترکیبات فعال زیستی از پسماندهای کشاورزی و غذایی بسیار مورد توجه قرار گرفته است. در تحقیق حاضر اثر تیمار آنزیمی، فراصوت و اثر توام تیمار آنزیمی و امواج فراصوت بر استخراج ترکیبات فنلی ضایعات غوره انجام شد به طوری که از ۲ آنزیم پکتیناز (پکتینکس اولتراکالر و پکتینکس یلدمش) در سطوح۱۰، ۲۰ و ۳۰ میلی گرم بر  کیلوگرم و امواج فراصوت (زمان‌های ۱۰، ۲۵ و ۴۰ دقیقه) و (شدت صوت ۳۰، ۶۰ و ۹۰ درصد) استفاده شد. اثر تیمار آنزیمی، فراصوت و اثر توام تیمار آنزیمی و امواج فراصوت بررسی شد. طبق نتایج به دست آمده، بالاترین بازده استخراج متعلق به آنزیم یلدمش بود و  با افزایش شدت صوت، بازده استخراج به طور معنی­داری افزایش یافت. از طرفی افزایش زمان استخراج، منجر به افزایش بازده استخراج شد (p≤۰,۰۱). به طوری که بالاترین میزان بازده استخراج در نمونه استخراج شده توسط آنزیم یلدمش و تحت فراصوت در شدت صوت ۹۰ درصد به مدت ۴۰ دقیقه مشاهده شد (p≤۰,۰۱). طبق نتایج به دست آمده، بالاترین فلاونوئید، فنل تام و فعالیت آنتی اکسیدانی (DPPH، FRAP، ABTS) متعلق به آنزیم یلدمش بود و با افزایش شدت صوت، فعالیت آنتی اکسیدانی به طور معنی­داری افزایش یافت (p≤۰,۰۱). از طرفی افزایش زمان استخراج، منجر به افزایش معنی­دار فعالیت آنتی اکسیدانی  شد (p≤۰,۰۱).  بالاترین فعالیت آنتی اکسیدانی  متعلق به نمونه استخراج شده توسط آنزیم یلدمش و تحت فراصوت در شدت صوت ۹۰ درصد به مدت ۴۰ دقیقه بود  و به عنوان تیمار برتر معرفی شد.